Met een regenseizoen van slechts vier maanden is het in Burkina Faso een uitdaging om voldoende graan te produceren. Amssetou, een energieke mama en lokale beroemdheid, speelt een hoofdrol in de strijd voor voldoende inkomsten. 

Van hevige stortbuien naar verschroeiende droogte ...

Een tekort aan voedsel is een jaarlijks terugkomend probleem in Burkina Faso, vooral in het noorden. De klimaatveranderingen maken de regenval bovendien wispelturiger en het regenseizoen nog korter. Hevige stortbuien zetten hele dorpen onder water en spoelen de vruchtbare grond weg. Terwijl daarna de droogte aanhoudt en de planten doet verwelken.

Ook in Bourzanga, een boerendorpje tussen rotsachtige heuvels, raken binnenkort de voedselvoorraden uitgeput. De overheid doet niets om de lokale bevolking vooruit te helpen. Gelukkig zijn de boeren vindingrijk.

Samen werken voor voldoende voedsel, het hele jaar door

© Thomas De Boever - Amssetou

Amssetou Badini (31) staat in voor het huishouden en de opvoeding van haar drie kinderen. Samen met haar man zorgt ze ervoor dat ook haar inwonende neefjes, nichtjes en schoonouders elke dag hun maag kunnen vullen. Dat is jammer genoeg niet voor iedereen weggelegd.

Amssetou werkt in Bourzanga voor ADIF, een lokale vrouwenorganisatie die kan rekenen op steun van Broederlijk Delen. Voorheen zag haar toekomst er minder rooskleurig uit. Ze heeft nooit haar school kunnen afmaken omdat haar ouders, ook boeren, niet voldoende verdienden. “En dus ging ik zelf maar beignets verkopen zodat mijn jongere broer wel naar school kon gaan”, vertelt Amssetou. Zoals vele mensen in de streek aten zij en haar familie vaak niet meer dan één maaltijd per dag, het teken voor Amssetou om in actie te schieten.

Iedereen draagt zijn steentje bij

De landbouwgronden in Bourzanga zijn zanderig en droog. Toch wil elke boer, zodra het begint te regenen, zo veel mogelijk halen uit het korte landbouwseizoen.

“De boerenorganisaties in het uiterste noorden van het land hebben al meer dan dertig jaar ervaring in het beschermen van de grond tegen de oprukkende woestijn. Dankzij Broederlijk Delen kon ik van hen leren hoe ook wij de strijd tegen de honger en droogte  kunnen aangaan,” zo zegt een geïnspireerde Amssetou. “Een van de technieken die ik oppikte en introduceerde in Bourzanga, is het bouwen van de erosiedijken.”

De vrouwen kappen stenen en bouwen daarna dijken op de landbouwvelden. De vruchtbare grond levert tot vier keer meer oogst op.

In de verschroeiende hitte trekt Amssetou er samen met de vrouwen op uit om stenen uit de rotsen te kappen en te verzamelen. Met de steun van Broederlijk Delen huurde haar organisatie ADIF een vrachtwagen. Daarmee vervoeren ze de zware stenen naar de velden. Dankzij het harde labeur van de vrouwen kunnen de boerenfamilies kleine dijken bouwen op hun landbouwvelden. De schaarse regen wordt zo opgevangen en het water dringt dieper door in de bodem.

“Tegelijkertijd vermijden we dat hevigere regenval later op het jaar de vruchtbare grond en zaden doet wegspoelen”, zegt Amssetou. Het zorgt ervoor dat de oogst liefst vier keer hoger is dan op een veld zonder dijken.

Geef haar een stem

Vrouwen zoals Amssetou zorgen voor het huishouden, werken mee op het veld en verkopen de oogst op de markt. Vrouwen zijn de spil van het Burkinese landbouwgezin en spelen een cruciale rol in de strijd voor voldoende eten en inkomsten. 

Onderzoek wijst ook uit dat de overlevingskansen van kinderen met 20 % toenemen wanneer een vrouw mee beslist over de gezinsuitgaven.

Toch worden vrouwen het zwaarst getroffen door discriminatie en een diepgewortelde ongelijkheid. Ze hebben zelden een eigen inkomen en niet de middelen of kennis om zelf iets op te starten. Grond behoort traditioneel toe aan de man. Het veld en de opbrengst ervan zijn dus automatisch zijn eigendom. Als het gaat om de besteding van die inkomsten, heeft de vrouw dan ook heel weinig te zeggen. Daarom richt ADIF zich op het verbeteren van de dialoog binnen het gezin.

© Thomas De Boever - Amssetou en de vrouwen in haar dorp verenigen zich. Ze gaan samen op zoek naar oplossingen voor alledaagse problemen en manieren om hun landbouwpraktijken te verbeteren.

Zichtbare resultaten

Dankzij haar werk bij ADIF bloeide Amssetou helemaal open. Het verlegen meisje transformeerde naar een sterke persoonlijkheid die gezinnen sensibiliseert en inspireert. “Vroeger durfde ik niet in publiek spreken. Ik durfde zelfs amper naar de markt. Zet me vandaag voor duizend mannen als je wil, ik zal niet zwijgen.”

Amssetou ontpopte zich in Bourzanga tot een echte vrouwenrechtenambassadrice en woordvoerster voor de vrouwen in haar dorp. Ze helpt hen een eigen inkomen te verwerven, doorbreekt de traditionele man-vrouwverhoudingen en maakt gevoelige thema’s bespreekbaar. Daarnaast moedigt ze de boeren aan om land- en tuinbouwtechnieken te gebruiken die goed zijn voor mens en milieu.

De eerste resultaten zijn veelbelovend: de biodiversiteit neemt toe en de oogsten zijn groter. “Én vrouwen zijn financieel onafhankelijker, meer kinderen gaan daardoor naar school. Het is een win-winsituatie voor de hele gemeenschap.”

Met opvallend vurige pleidooien brengt Amssetou de situatie van de vrouwen, en hun recht op grond en inkomen, onder de aandacht van het lokale bestuur. Voor de chef van het dorp is ze zelfs een belangrijke raadgever. Dat stemt Amssetou hoopvol voor de toekomst: 

Ik besef dat een volledige mentaliteitsverandering nog niet voor morgen is. Maar ik voel dat ik een belangrijk zaadje plantte, dat traag maar zeker zal groeien.

Kunnen Amssetou en onze partnerorganisaties het leven op het platteland voor de Burkinezen verbeteren? Zeker. Maar niet alleen. Jouw schouders onder deze campagne zijn nodig. Help de boeren in Burkina Faso aan voldoende inkomsten om twaalf maanden lang te kiezen voor gezond voedsel, onderwijs en toekomstkansen. Ondanks het gebrek aan  regen.